Burgers sturen op basis van sensordata verkeersmaatregelen bij

Met behulp van het Europese project COMPAIR hebben inwoners van de Vogelkeswijk in de stad Sint-Niklaas, op basis van sensordata en doormiddel van data-cafés inspraak gekregen bij de evaluatie van tijdelijke verkeersmaatregelen. Dit voorafgaand aan de inrichting van tuinstraten in hun wijk.
De stad Sint-Niklaas gaat de openbare ruimte in de residentiële Vogelkeswijk vernieuwen met tuinstraten. Tuinstraten zijn straten die worden omgevormd om meer groen en water in de stedelijke omgeving te brengen. Dit gebeurt door bijvoorbeeld een deel de wegbaan te ontharden, plantvakken te voorzien, bomen te planten en wadi’s te voorzien. Het doel is om de leefomgeving mooier, gezelliger en duurzamer te maken, wat ook bijdraagt aan meer biodiversiteit en een betere waterhuishouding.
De stad Sint-Niklaas testte, voorafgaand aan de inrichting van tuinstraten, nieuwe verkeersmaatregelen uit om de schoolomgeving en de woonstraten van de Vogelkeswijk veiliger te maken. Het Europese burgerwetenschapsproject COMPAIR, dat wil helpen om de luchtkwaliteit in stedelijke gebieden te verbeteren, ondersteunt de stad Sint-Niklaas en haar inwoners bij de effectmeting van die maatregelen. Is er minder sluipverkeer dankzij de nieuwe verkeersmaatregelen? Hebben de snelheidsremmende maatregelen effect? Is de luchtkwaliteit verbeterd?
De proefopstelling
Om sluipverkeer te weren werden, van 10 juni tot 15 oktober 2024, drie straten van de Vogelkeswijk ingericht als éénrichtingsstraten waarbij het verkeer uit de Zwaluwenlaan en de Vinkenlaan samenvloeien in de Nachtegalenlaan. Om de zone 30 beter af te dwingen plaatste de stad verschillende snelheidsremmers.
Tien buurtbewoners meten, sinds 4 maart, het verkeer in en rond de Vogelkeswijk, met een slimme verkeerssensor (Telraam), die voetgangers, fietsers, auto’s en zwaar verkeer kan onderscheiden en tellen. Aan vier (verlichtings)palen zijn luchtkwaliteitssensoren met zonnepanelen bevestigd, die stikstofdioxide (NO2) gemeten hebben gedurende 3 maanden voor en 3 maanden tijdens de proefopstelling.
Participatie
De resultaten werden besproken met inwoners van de wijk tijdens publiek toegankelijke data-cafés.
Een data café is een initiatief dat mensen samenbrengt om te leren over en te werken met open data. Het idee is om een informele en toegankelijke omgeving te creëren waar deelnemers kunnen netwerken, ideeën uitwisselen en samenwerken aan data-gerelateerde projecten. Vaak worden er workshops, presentaties en hands-on sessies georganiseerd om de vaardigheden en kennis van de deelnemers te vergroten.
De data-cafés in Sint-Niklaas zijn georganiseerd door de Vlaamse partners uit het COMPAIR-consortium (Vlaamse Milieumaatschappij, Telraam en Digitaal Vlaanderen) die als neutrale actor de Stad Sint-Niklaas en de bewoners hebben bijgestaan.
Analyse & bespreking
We vergelijken de meetgegevens 1 maand voor (van 6/5/2024 tot 6/6/2024) en 1 maand tijdens (van 9/9/2024 tot 9/10/2024) de proefopstelling. Globaal tellen we 33% minder auto’s in de wijk maar ook 25% minder auto’s in de buurt, wegens wegenwerken in de omgeving (Sint-Gillis-Waas). Gezien de daling fors sterker is in de Vogelkeswijk dan in de buurt kunnen we deze op conto van de nieuwe verkeersmaatregelen schrijven. De éénrichtingsstraten (en snelheidsremmers) blijken effectief te zijn om het sluipverkeer van het lichtengeregeld kruispunt Heistraat/Lepelhoekstraat tegen te gaan.

In de Zwaluwenstraat is het autoverkeer met 75% afgenomen (van gemiddeld 251,94 auto’s naar 67,56 per dag) en in de Vinkenlaan is het autoverkeer gehalveerd (van gemiddeld 487,00 naar 219,41 auto’s per dag). Er zijn nu zelfs meer fietsers dan auto’s in de Vinkenlaan, die toegang geeft tot de lagere school. Het autoverkeer in de Vinkenlaan is daarentegen met 40% gestegen (van gemiddeld 218,16 naar 302,47 auto’s per dag).

De geteste maatregelen lijken effectief om onnodig verkeer te weren uit de residentiële straten, zonder negatieve impact op capaciteit hoofdassen. Er is wel een beperkte interne verplaatsing van verkeer binnen de wijk naar de Nachtegalenlaan.
Bewoners van de Zwaluwenlaan en Vinkenlaan zijn zeer tevreden met de afname van het autoverkeer en de veiliger situatie voor actieve weggebruikers. Bewoners van de Nachtegalenlaan vragen, via een petitie met verkeersgegevens, om een bijsturing van de verkeersplannen zodat het restverkeer beter gespreid wordt over de vier straten van de Vogelkeswijk. Het voorstel van de bewoners om een knip in te voeren in de Vinkenlaan (ter hoogte van T-splitsing met Nachtegalenlaan) wordt onderzocht door de stadsdiensten.

Conclusie en volgende stappen
De COMPAIR-oplossingen (in casu verkeerstellingen, dashboards en data-cafés) hebben bijgedragen tot het verbeteren van de dialoog tussen stadsdiensten en burgers. Zowel stad als burgers hebben verschillende veronderstellingen kunnen onderbouwen met data. De uiteindelijke verkeersmaatregelen zijn informatie-gebaseerd, houden rekening met voorstellen van burgers en lijken ruim gedragen.
De Telraam-sensoren werden geschonken aan de deelnemers. En Stad Sint-Niklaas nodigde de burgerwetenschappers op om het verkeer te tellen tot en met de aanleg van de tuinstraten.
Links